NGÀY PHÁP LUẬT VIỆT NAM - THÔNG ĐIỆP LAN TOẢ TINH THẦN THƯỢNG TÔN PHÁP LUẬT

TS Hoàng Thị Thu Thủy

Khoa Nhà nước và Pháp luật 

Pháp luật có vai trò vô cùng quan trọng trong đời sống xã hội, là nền tảng để xây dựng một xã hộitrật tự, kỷ cương, đạo lý và lẽ công bằng. Thông qua pháp luật, các mối quan hệ giữa con người với con người, giữa cá nhân với nhà nước được điều chỉnh, bảo đảm mọi người đều bình đẳng trước pháp luật, được bảo vệ quyền và lợi ích hợp pháp chính đáng của mình. Pháp luật không chỉ là công cụ quản lý xã hội, mà còn là kim chỉ nam định hướng hành vi, giúp con người sống và làm việc đúng đắn, có trách nhiệm trong xã hội.

Ngày 9/11 hằng năm được Quốc hội quyết định là ngày pháp luật Việt Nam

Tháng 6 năm 2012, Quốc hội nước Cộng hòa xã hội chủ nghĩa Việt Nam đã thông qua Luật số 14/2012/QH13 - Luật Phổ biến giáo dục pháp luật. Luật này chính thức có hiệu lực kể từ ngày 01 tháng 01 năm 2013. Điều 8 của Luật quy định: Ngày 09 tháng 11 hằng năm là ngày Pháp luật nước Cộng hòa xã hội chủ nghĩa Việt Nam. Ngày Pháp luật được tổ chức nhằm tôn vinh Hiến pháp, pháp luật, giáo dục ý thức thượng tôn pháp luật cho mọi người trong xã hội[1].  

Việc Quốc hội chọn ngày 9/11 là ngày Pháp luật vì vào ngày này cách đây 80 năm, Quốc hội nước Việt Nam Dân chủ Cộng hòa đã thông qua bản Hiến pháp đầu tiên của nước ta, Hiến pháp năm 1946. Đây là một sự kiện chính trị - pháp lý có ý nghĩa đặc biệt quan trọng mở đầu con đường phát triển mới của lịch sử lập hiến của đất nước. Đây là bản Hiến pháp mở đầu cho kỷ nguyên mới của đất nước, kỷ nguyên độc lập dân tộc đi lên chủ nghĩa xã hội. Đối với mỗi quốc gia, Hiến pháp là đạo luật gốc, là nền móng của hệ thống pháp luật. Kỷ niệm ngày Pháp luật Việt Nam cũng là sự tôn vinh tư tưởng lập hiến - tư tưởng mà Chủ tịch Hồ Chí Minh đã khởi xướng từ những ngày đầu lập quốc. Những giá trị dân chủ, quyền con người, quyền công dân, tư tưởng và mô hình tổ chức nhà nước của Nhân dân, do Nhân dân và vì Nhân dân được ghi nhận trong Hiến pháp năm 1946 luôn là sợi chỉ đỏ xuyên suốt tất cả các Hiến pháp và toàn bộ hệ thống pháp luật của nước ta.

Trước năm 2012, dù các hoạt động phổ biến pháp luật đã được triển khai nhưng chưa có một ngày chính thức để tôn vinh pháp luật. Trong giai đoạn đất nước đẩy mạnh công cuộc đổi mới, sắp xếp bộ máy, xây dựng Nhà nước pháp quyền xã hội chủ nghĩa, yêu cầu nâng cao ý thức pháp lý, văn hóa pháp luật của người dân càng trở nên cấp thiết. Vì vậy, việc có một “Ngày Pháp luật” chính thức thể hiện bước phát triển mới trong nhận thức và tổ chức thi hành pháp luật của nhà nước ta. Mục tiêu ra đời nhằm tăng cường nhận thức, ý thức tôn trọng và tuân thủ pháp luật. Khuyến khích mọi tổ chức, cá nhân chủ động học tập, tìm hiểu pháp luật, góp phần xây dựng văn hóa pháp luật và nhà nước pháp quyền Việt Nam. Nhà nước pháp quyền xã hội chủ nghĩa là mô hình Nhà nước quản lý xã hội bằng pháp luật, trong đó mọi quyền lực đều được kiểm soát bằng cơ chế pháp lý minh bạch. Ngày Pháp luật Việt Nam góp phần thúc đẩy cải cách các hoạt động lập pháp, hành pháp, tư pháp, khuyến khích cán bộ, công chức “nêu gương pháp luật”, làm việc đúng quy trình, liêm chính, trách nhiệm, gắn kết pháp luật với đời sống, đưa quy định pháp lý vào thực tiễn quản trị xã hội.

Tinh thần thượng tôn pháp luật thông qua ngày Pháp luật Việt Nam

Ngày Pháp luật Việt Nam không chỉ mang ý nghĩa tôn vinh Hiến pháp và pháp luật, mà còn là ngày hội toàn dân về pháp luật, khơi dậy tinh thần “thượng tôn pháp luật”, nền tảng của một xã hội công bằng, dân chủ và văn minh. Thượng tôn pháp luật không chỉ là khẩu hiệu, mà phải trở thành hành động tự giác của mọi người dân trong xã hội.

Ngày Pháp luật được khởi xướng  giúp người dân hiểu rõ quyền, nghĩa vụ và trách nhiệm công dân, từ đó hình thành thói quen sống, học tập và làm việc theo pháp luật – một nét đẹp của văn hóa hiện đại. Trong xã hội hiện đại, pháp luật đóng vai trò bảo vệ công lý, ngăn ngừa cái xấu, khuyến khích điều tốt, tạo môi trường ổn định để đất nước phát triển bền vững. Một quốc gia chỉ thật sự vững mạnh khi mọi người dân đều ý thức tuân thủ pháp luật và tôn trọng lẽ phải. Vì thế, sống và làm việc theo pháp luật chính là biểu hiện của người công dân văn minh, góp phần xây dựng xã hội kỷ cương, công bằng và hạnh phúc. 

Tinh thần thượng tôn pháp luật có ý nghĩa giáo dục sâu sắc trong việc đề cao giá trị của pháp luật trong nhà nước pháp quyền. Tinh thần đó đề cao quyền cũng như trách nhiệm, nghĩa vụ của công dân trong học tập, tìm hiểu pháp luật và tự giác chấp hành pháp luật, góp phần nâng cao ý thức và niềm tin pháp luật, từng bước xây dựng và củng cố các giá trị pháp luật trong nhà nước pháp quyền. 

Tinh thần thượng tôn pháp luật có ý nghĩa đề cao giá trị con người. Tinh thần thượng tôn pháp luật không chỉ là sự tuân thủ các quy định của nhà nước, mà còn là biểu hiện cao đẹp của văn minh, đạo đức và giá trị con người trong xã hội hiện đại. Mỗi cá nhân phải biết tôn trọng sự tự do của mìnhtrong khuôn khổ pháp luật. Khi mỗi người biết đặt lợi ích chung lên trên lợi ích riêng, biết hành xử đúng mực theo quy định, thì chính họ đang góp phần tạo dựng niềm tin, sự tôn trọng và uy tín của bản thân trong mắt người khác. Thượng tôn pháp luật chính là đề cao giá trị con người, xây dựng một xã hội văn minh, tiến bộ, nơi công lý và giá trị quyền con người luôn được đặt ở vị trí cao nhất.

Tinh thần thượng tôn pháp luật hướng tới xây dựng nền văn hóa pháp lý Việt Nam. Để hình thành nền văn hóa pháp lý, cần phải xây dựng lối sống tôn trọng pháp luật. Lối sống theo pháp luật thể hiện một trạng thái thường xuyên, hằng ngày, được tạo lập từ các ứng xử theo pháp luật ở mọi lúc, mọi nơi, mọi hoàn cảnh, không đơn thuần chỉ là một hành động nhất thời mà trở thành thói quen. Văn hóa pháp lý được thể hiện qua thái độ tôn trọng luật pháp, hành xử văn minh, và sử dụng pháp luật đúng đắn để bảo vệ mình và người khác. Một xã hội có văn hóa pháp lý là một xã hội có kỷ cương, công bằng và nhân ái.

Tinh thần thượng tôn pháp luật còn góp phần nâng cao hiệu quả xây dựng, phổ biến, giáo dục pháp luật và thi hành pháp luật, đáp ứng yêu cầu xây dựng nhà nước pháp quyền của Nhân dân, do Nhân dân, vì Nhân dân. Bản chất của nhà nước pháp quyền chính là tính thượng tôn của pháp luật trong tổ chức đời sống kinh tế, xã hội của một quốc gia. Nhà nước pháp quyền đòi hỏi một hệ thống pháp luật hoàn thiện, bao gồm tính thống nhất, ổn định, minh bạch, công bằng và dân chủ. Tổ chức ngày Pháp luật góp phần đáp ứng các yêu cầu trên và trở thành một trong những điều kiện quan trọng thúc đẩy tiến trình xây dựng nhà nước pháp quyền của Nhân dân, do Nhân dân, vì Nhân dân.

Tóm lại, pháp luật - đó không chỉ là những dòng chữ khô khan thông qua các điều luật, mà nó là còn hơi thở của cuộc sống, của thời đại. Đó là niềm tin vào trật tự xã hội, là hình ảnh của công bằng và văn minh trong xã hội hiện đại. Trong cuộc sống vận động phát triển không ngừng nghỉ, pháp luật hiện diện như ngọn đèn soi sáng con đường phát triển, định hướng cho hành động của mỗi cá nhân và giữ gìn sự ổn định cho xã hội. Nhờ có pháp luật, mọi người đều được bảo vệ như nhau trước công lý, dù là ai, ở địa vị nào, cũng không thể đứng trên lẽ phải, đứng trên pháp luật. Pháp luật giúp xã hội ngăn ngừa cái ác, khuyến khích điều thiện, để mỗi cá nhân biết sống có trách nhiệm hơn với bản thân và với người khác.

Trong kỷ nguyên số, khi thông tin lan truyền nhanh hơn bao giờ hết, pháp luật lại càng trở thành tấm khiên vững chắc bảo vệ con người trước những mặt trái của công nghệ và hội nhập. Một xã hội thượng tôn pháp luật không chỉ là xã hội có trật tự, mà còn là xã hội biết tôn trọng con người, tôn trọng lẽ phải và công bằng. Bởi lẽ, ở nơi nào pháp luật được đề cao, ở đó công lý được thực thi, đạo đức được gìn giữ và niềm tin của Nhân dân được bồi đắp. Kỷ niệm ngày Pháp luật Việt Nam, chúng ta cùng nhau lan toả thông điệp: Hiểu pháp luật để sống tốt hơn,  tuân thủ pháp luật để xã hội tốt đẹp hơn. Hãy biến tinh thần thượng tôn pháp luật trở thành hành động hàng ngày trong học tập, lao động, công tác và cả trong giao tiếp xã hội. Hãy cùng nhau lan tỏa tinh thần thượng tôn pháp luật để mỗi người Việt Nam đều là một công dân hiểu biết pháp luật, sống đúng pháp luật và hành vi ứng xử có trách nhiệm trong một xã hội công bằng, dân chủ, văn minh./.

Ban Biên tập Cổng TTĐT