Xây dựng đội ngũ cán bộ, giảng viên đáp ứng yêu cầu phát triển của Học viện Chính trị khu vực III trong giai đoạn hiện nay

Học viện Chính trị khu vực III là đơn vị trực thuộc Học viện Chính trị quốc gia Hồ Chí Minh. Trải qua lịch sử 75 năm xây dựng và phát triển (1949 - 2024), từ Trường Đảng Liên Khu V trong kháng chiến chống Pháp đến Học viện Chính trị khu vực III (Học viện) hiện nay, với chức năng là trung tâm đào tạo, bồi dưỡng cán bộ lãnh đạo, quản lý chủ chốt, cán bộ khoa học lý luận chính trị của Đảng, Nhà nước, các tổ chức chính trị - xã hội, các doanh nghiệp nhà nước và các đơn vị sự nghiệp công lập ở khu vực miền Trung - Tây Nguyên; nghiên cứu khoa học lý luận chủ nghĩa Mác - Lênin, tư tưởng Hồ Chí Minh, đường lối, chủ trương của Đảng, chính sách, pháp luật của Nhà nước, các khoa học chính trị, khoa học lãnh đạo, quản lý[1]. Tổ chức bộ máy của Học viện gồm có 21 đơn vị trực thuộc, trong đó 6 đơn vị chức năng và 15 đơn vị giảng dạy, nghiên cứu, thông tin, xuất bản. 

1. Chủ tịch Hồ Chí Minh và Đảng ta luôn quan tâm chăm lo xây dựng đội ngũ cán bộ có phẩm chất, năng lực đáp ứng yêu cầu nhiệm vụ trong từng giai đoạn cách mạng và coi đó là vấn đề có tầm quan trọng chiến lược trong công tác xây dựng Đảng. Người chỉ rõ: “Cán bộ là cái gốc của mọi công việc; muôn việc thành công hay thất bại đều là do cán bộ tốt hay kém”[2]. “Đầu tư xây dựng đội ngũ cán bộ là đầu tư cho phát triển lâu dài, bền vững”[3]. Thấm nhuần lời dạy của Chủ tịch Hồ Chí Minh và các nghị quyết của Trung ương Đảng về xây dựng đội ngũ cán bộ, trong suốt quá trình 75 năm xây dựng và phát triển Học viện, công tác xây dựng đội ngũ cán bộ, giảng viên luôn được Đảng ủy, Ban Giám đốc quan tâm lãnh đạo, chỉ đạo tổ chức thực hiện. 

Hiện nay, tổng số cán bộ, viên chức và hợp đồng lao động là 202 người (9-2024). Trong đó, đội ngũ giảng viên là 93 người, chiếm tỉ lệ 46,03%. Về trình độ chuyên môn, có 07 phó giáo sư, 56 tiến sĩ, 33 thạc sĩ, 04 cử nhân. Về lý luận chính trị, có 75 cán bộ, giảng viên có trình độ Cử nhân, Cao cấp lý luận chính trị. Về chức danh nghề nghiệp, có 21/93 giảng viên cao cấp (chiếm 22,58%), 45/93 giảng viên chính (chiếm 48,38%), 27/93 giảng viên (chiếm 29,03%). Đây là lực lượng chủ lực, đảm nhận các việc tổ chức và thực hiện công tác giảng dạy, nghiên cứu khoa học và các hoạt động khác của Học viện.

Trong những năm gần đây, Học viện đã cử nhiều lượt cán bộ, giảng viên đi học tập, nghiên cứu tại các cơ sở đào tạo trong và ngoài nước với nhiều bậc học, nội dung chương trình như: nghiên cứu sinh, thạc sĩ, cử nhân; các lớp bồi về phương pháp giảng dạy hiện đại; bồi dưỡng theo tiêu chuẩn chức danh nghề nghiệp giảng viên đại học; bồi dưỡng kiến thức kinh điển Mác - Lênin, tư tưởng Hồ Chí Minh; bồi dưỡng lãnh đạo, quản lý cấp vụ, phòng; bồi dưỡng, cập nhật kiến thức chuyên ngành.

Nhìn chung, đội ngũ cán bộ, giảng viên Học viện luôn giữ vững được phẩm chất chính trị và đạo đức nhà giáo, đạo đức người cán bộ; có trình độ, năng lực giảng dạy, nghiên cứu và tổ chức đời sống, góp phần đào tạo hàng ngàn cán bộ của Đảng và Nhà nước, tạo ra những sản phẩm khoa học có giá trị; sống có kỷ luật, kỷ cương; nói và viết theo quan điểm của Đảng; nhạy bén đối với sự chuyển biến của tình hình, có khả năng tiếp cận, nắm bắt và xử lý thông tin; có thái độ rõ ràng đối với những hiện tượng tiêu cực, với những luận điệu sai trái; biết giữ gìn sự đoàn kết, thống nhất, bảo vệ cái mới, cái tiến bộ, phấn đấu cho sự phát triển của Học viện. Đa số cán bộ có ý chí vượt khó phấn đấu vươn lên nhằm đáp ứng với yêu cầu nhiệm vụ chuyên môn; tự giác rèn luyện về mọi mặt; luôn hợp tác, giúp đỡ đồng nghiệp; nhiều cán bộ giảng viên năng động, sáng tạo, thích ứng với xu thế hội nhập, có nhiều đóng góp quan trọng trong công tác đào tạo, bồi dưỡng và nghiên cứu khoa học, tạo ra những điều kiện cần thiết cho các thế hệ tiếp theo hoàn thành tốt nhiệm vụ chính trị trong giai đoạn mới.

 Những thành công đạt được bắt nguồn từ những cố gắng, sáng tạo trong công tác cán bộ của các chủ thể lãnh đạo, quản lý và cơ quan tham mưu trực tiếp trong quá trình tổ chức, thực hiện công tác cán bộ. Chính những thành công trong công tác cán bộ đã góp phần tích cực vào quá trình thực hiện thắng lợi những nhiệm vụ chính trị của Học viện.

2. Bên cạnh kết quả đạt được, việc xây dựng đội ngũ cán bộ, giảng viên vẫn còn tồn tại một số vấn đề cần tiếp tục có giải pháp trong thời gian tới.

Thứ nhất, số lượng giảng viên còn khá khiêm tốn so với yêu cầu, nhiệm vụ được giao và mất cân đối giữa đội ngũ cán bộ, giảng viên với đội ngũ cán bộ khác của Học viện (93 giảng viên/202 cán bộ, viên chức, người lao động). Sự mất cân đối này đặt ra bài toán khó, nan giải cần giải quyết trong thời gian đến. Số lượng cán bộ, giảng viên có trình độ tiến sĩ, thạc sĩ tăng trong những năm gần đây. Tuy nhiên, số lượng giảng viên có học hàm Phó Giáo sư giảm đáng kể (từ 13 người năm 2016, đến nay chỉ còn lại 07 người), kết quả này chưa tương xứng với vị thế của Học viện khu vực. 

Thứ hai, số lượng cán bộ, giảng viên dưới 40 tuổi ngày càng giảm, đặc biệt là cán bộ trẻ dưới 30 tuổi. Theo số liệu thống kê từ Ban Tổ chức - Cán bộ, nhóm đến 30 tuổi (7/93), từ 31 - 40 tuổi (19/93), từ 41 - 50 tuổi (35/93), từ 51 đến tuổi nghỉ hưu theo quy định (22/93), nhóm có độ tuổi hiện đang kéo dài thời gian công tác (10/93). Trong 01 đến 02 năm tới, đội ngũ giảng viên kéo dài thời gian công tác sẽ nghỉ hưu theo quy định, trong khi đội ngũ kế cận còn mỏng.

Thứ ba, đội ngũ giảng viên mới được tuyển dụng tuy được đào tạo bài bản, song chưa có kinh nghiệm công tác, kiến thức thực tế. Hơn nữa, do đặc thù đối tượng học ở Học viện là cán bộ lãnh đạo, quản lý nên đòi hỏi đối với giảng viên là rất cao, những giảng viên trẻ mới ra trường phải mất từ 07 đến 10 năm mới có thể đứng lớp.

Thứ tư, việc áp dụng phương pháp dạy học tích cực, sử dụng các phương tiện trợ giảng ở một số giảng viên còn hạn chế. Vẫn còn tình trạng dạy và học nặng về thuyết trình, đơn điệu, ít liên hệ với thực tiễn; chưa thể hiện thật rõ độ sâu về kiến thức trong giảng dạy và nghiên cứu khoa học.

3. Nghị quyết số 03-NQ/ĐU ngày 23/3/2023 của Ban Chấp hành Đảng bộ Học viện về xây dựng đội ngũ cán bộ Học viện đáp ứng yêu cầu, nhiệm vụ đến năm 2025, định hướng đến năm 2030, trong đó, xác định mục tiêu: “Đến năm 2025: phấn đấu giảng viên trẻ dưới 35 tuổi chiếm tỉ lệ 15%; số lượng giảng viên chiếm tỉ lệ tối thiểu 50% trong tổng số cán bộ, trong đó 95% có trình độ thạc sĩ, tiến sĩ, 10% có học hàm Phó giáo sư; 95% có trình độ Cao cấp lý luận chính trị hoặc cử nhân chính trị. Đến năm 2030: phấn đấu giảng viên trẻ dưới 35 tuổi chiếm tỉ lệ 20%; số lượng giảng viên chiếm tỉ lệ 65% trong tổng số cán bộ; tối thiểu 70% trở lên giảng viên được chuẩn hóa, có trình độ chuyên môn phù hợp chức danh, vị trí việc làm, có năng lực giảng dạy, nghiên cứu khoa học, sử dụng thành thạo công nghệ số và các phương tiện hiện đại; 95% có trình độ thạc sĩ, tiến sĩ, trong đó 15% có học hàm Phó giáo sư; 95% có trình độ Cao cấp lý luận chính trị hoặc cử nhân chính trị; phấn đấu có khoảng 30% cán bộ khoa học trẻ dưới 35 tuổi có khả năng làm việc trong môi trường quốc tế”[4]. 

Để thực hiện mục tiêu đó, Đảng ủy, Ban Giám đốc Học viện xác định đội ngũ cán bộ, giảng viên là nguồn lực trọng tâm, quyết định chất lượng hoạt động, khẳng định uy tín của Học viện. Do đó, để phát huy truyền thống vẻ vang, nâng cao vị thế, uy tín của Trường Đảng khu vực miền Trung - Tây Nguyên, thời gian tới cần xây dựng đội ngũ cán bộ, giảng viên Học viện bảo đảm về số lượng, chất lượng và cơ cấu. Trong đó, cần tập trung vào những nội dung sau:

Một là, tăng cường hơn nữa sự lãnh đạo của Đảng ủy, Ban Giám đốc trong việc xây dựng đội ngũ cán bộ, giảng viên đáp ứng đầy đủ phẩm chất chính trị, đạo đức nghề nghiệp, chấp hành chủ trương của Đảng, chính sách, pháp luật của Nhà nước; tuân thủ các quy định về chuyên môn, nghiệp vụ và quy tắc ứng xử, rèn luyện tác phong sư phạm, kỷ luật làm việc, kỷ luật phát ngôn. Không ngừng học tập, rèn luyện, nâng cao đạo đức cách mạng, mẫu mực về lời nói, việc làm, có ý thức giữ gìn danh dự của nhà giáo, có lòng nhân ái, bao dung, độ lượng, tâm huyết với nghề.

Hai là, đổi mới công tác tuyển dụng cán bộ, giảng viên. Cụ thể hóa các quy định của Đảng, Nhà nước và của Học viện Chính trị quốc gia Hồ Chí Minh về công tác tuyển dụng phù hợp với yêu cầu thực tiễn của Học viện. Xây dựng đề án vị trí việc làm phù hợp với chức năng, nhiệm vụ, đề xuất Giám đốc Học viện Chính trị quốc gia Hồ Chí Minh bổ sung chỉ tiêu biên chế, nhất là biên chế dành cho giảng viên. Tuyển dụng, bổ sung kịp thời đội ngũ cán bộ, giảng viên trẻ, có năng lực giảng dạy, nghiên cứu và khả năng làm việc trong môi trường quốc tế. Có chính sách để thu hút giảng viên có trình độ, năng lực giảng dạy và nghiên cứu khoa học nhằm tăng cường chất lượng đội ngũ giảng viên. Công khai, minh bạch nhu cầu, vị trí và thông tin trong tuyển dụng cán bộ bằng hình thức thi tuyển hoặc xét tuyển cạnh tranh gắn với vị trí việc làm của từng đơn vị theo đúng quy định. Kết hợp đồng bộ công tác tuyển dụng với công tác luân chuyển, điều động cán bộ và tinh giản biên chế, phấn đấu đến năm 2030 tỷ lệ giảng viên chiếm 65% tổng số biên chế.

Ba là, nâng cao chất lượng công tác đào tạo, bồi dưỡng cán bộ, giảng viên. Đội ngũ cán bộ giảng viên Học viện cần được trang bị kiến thức toàn diện, tri thức chuyên sâu, kỹ năng nghiệp vụ thành thạo, phương pháp làm việc khoa học, hiện đại. Do đó, công tác đào tạo, bồi dưỡng, cập nhật kiến thức mới, kiến thức thực tiễn, chuyên ngành; kỹ năng nghiên cứu, giảng dạy hiện đại; kỹ năng lãnh đạo, quản lý, phương pháp xử lý tình huống; ngoại ngữ, tin học,... cần được tiến hành thường xuyên, liên tục.

Hằng năm, Đảng ủy, Ban Giám đốc căn cứ vào hiện trạng đội ngũ cán bộ, giảng viên, nhất là giảng viên trẻ của các đơn vị lập kế hoạch đào tạo thạc sĩ, tiến sĩ, cao cấp lý luận chính trị; bồi dưỡng kiến thức kinh điển Mác - Lênin, tư tưởng Hồ Chí Minh; bồi dưỡng ngoại ngữ và tin học; bồi dưỡng kiến thức quản lý nhà nước; bồi dưỡng nghiệp vụ sư phạm và phương pháp giảng dạy tích cực… tại Học viện Chính trị quốc gia Hồ Chí Minh và các cơ sở đào tạo có uy tín nhằm đáp ứng yêu cầu giảng dạy các hệ lớp của Học viện. Ngoài việc mở các khóa học bồi dưỡng kỹ năng, cần có sự hỗ trợ tích cực từ các thế hệ giảng viên có nhiều kinh nghiệm kèm cặp, giúp đỡ đội ngũ giảng viên trẻ. Song song với đó, Đoàn Thanh niên Học viện tiếp tục duy trì và thực hiện hiệu quả các hình thức tổ chức Câu lạc bộ Giảng viên trẻ, Câu lạc bộ nghiên cứu khoa học để tạo điều kiện cho đội ngũ giảng viên trẻ có nhiều diễn đàn rèn luyện. Mạnh dạn giao cho cán bộ, giảng viên trẻ chủ trì hoặc tham gia các đề tài nghiên cứu khoa học các cấp. Thường xuyên tổ chức dự giờ và thực hiện việc đánh giá đội ngũ giảng viên trẻ - đây là giải pháp trực tiếp góp phần nâng cao chất lượng đội ngũ giảng viên trẻ.

Tiếp tục thực hiện đưa cán bộ, giảng viên đi nghiên cứu thực tế ở các địa phương để giúp đội ngũ giảng viên có sự trải nghiệm, tích hợp kiến thức thực tiễn. Đây là phương cách để bồi dưỡng, rèn luyện trên các phương diện bản lĩnh, ý chí, tri thức, phẩm chất chính trị đạo đức cách mạng. Những chất liệu và sự trải nghiệm thực tiễn là cơ sở để làm phong phú các bài giảng, khắc phục lý thuyết suông một chiều trong giảng dạy. 

Bốn là, nâng cao chất lượng công tác quy hoạch, luân chuyển cán bộ, giảng viên. Công tác quy hoạch, luân chuyển cán bộ, giảng viên cần chú trọng bảo đảm sự liên thông, gắn kết, tỷ lệ giữa các đơn vị chức năng với đơn vị chuyên môn giảng dạy; cán bộ nữ với nam; các độ tuổi cán bộ; giữa lý luận với hoạt động thực tiễn. Theo đó, chủ trương của Đảng ủy Học viện là: “Luân chuyển, điều động cán bộ theo kế hoạch hoặc theo yêu cầu công tác giữa các đơn vị thuộc Học viện là cơ sở quan trọng để lựa chọn, bố trí, sử dụng cán bộ”[5]. Trong điều kiện Học viện hiện nay, khi số lượng biên chế được giao không nhiều, tỷ lệ cán bộ tại các đơn vị chức năng cao thì việc phát hiện, khuyến khích, tạo điều kiện cho những cán bộ có triển vọng đang công tác tại các đơn vị chức năng để đào tạo, bồi dưỡng, rèn luyện, khi có đủ điều kiện thì chuyển sang đơn vị giảng dạy hoặc làm giảng viên kiêm nhiệm là hết sức cần thiết. Thực hiện việc luân chuyển, điều động và bổ nhiệm cán bộ trong quy hoạch các chức danh lãnh đạo, quản lý tại các đơn vị giảng dạy đảm nhiệm chức vụ lãnh đạo, quản lý ở các đơn vị chức năng để đào tạo, bồi dưỡng, thử thách, tích lũy kinh nghiệm lãnh đạo, quản lý.

Năm là, đổi mới, vận dụng thực hiện tốt chế độ, chính sách đối với cán bộ, giảng viên. Tập trung nghiên cứu xây dựng và hoàn thiện chế độ, chính sách về tiền lương, thưởng đảm bảo mức sống và tạo điều kiện để cán bộ, giảng viên yên tâm công tác. Các chính sách gắn với việc thực hiện các chế độ khuyến khích các cá nhân, tập thể có thành tích đặc biệt: công trình nghiên cứu khoa học có giá trị được công nhận; có bài đăng trên các tạp chí quốc tế uy tín... Đặc biệt, chú trọng nghiên cứu sửa đổi, bổ sung chính sách hỗ trợ đào tạo, bồi dưỡng cán bộ, trong đó quan tâm chính sách đối với cán bộ, giảng viên nữ, cán bộ trẻ để khuyến khích cán bộ tham gia học tập nâng cao trình độ lý luận chính trị và chuyên môn, nghiệp vụ. Nghiên cứu xây dựng chính sách thu hút cán bộ, giảng viên giỏi, sinh viên tốt nghiệp loại giỏi, xuất sắc về công tác tại các đơn vị của Học viện trong bối cảnh đang thực hiện tinh giản biên chế và khống chế định mức theo vị trí việc làm. Rà soát, bổ sung chính sách hỗ trợ đối với cán bộ luân chuyển để động viên, tạo điều kiện cho cán bộ luân chuyển hoàn thành tốt nhiệm vụ được giao. Nghiên cứu xây dựng chính sách hỗ trợ đối với cán bộ, giảng viên nghỉ hưu trước tuổi (ngoài chế độ chính sách theo quy định của Chính phủ). Rà soát, ban hành chế độ, chính sách bảo vệ, chăm sóc sức khỏe cán bộ; chính sách khen thưởng kịp thời, kỷ luật nghiêm minh, đồng thời có cơ chế bảo vệ cán bộ sáng tạo, đổi mới, dám nghĩ, dám làm, dám chịu trách nhiệm vì lợi ích chung.

BBT Cổng thông tin điện tử

(ThS Hồng Thế Vinh , Phó Trưởng Ban Tổ chức-Cán bộ)