Tinh thần Cách mạng tháng Tám - những giá trị bền vững
Cách mạng tháng Tám là minh chứng sinh động thể hiện ý chí, tinh thần quyết tâm của toàn dân ta đối với sự nghiệp giải phóng dân tộc và niềm tin tưởng vào thắng lợi của cách mạng dưới sự lãnh đạo của Đảng. Ngay từ Cương lĩnh chính trị đầu tiên của Đảng do lãnh tụ Nguyễn Ái Quốc soạn thảo và được Hội nghị thành lập Đảng (đầu năm 1930) thông qua đã xác định: Đường lối chiến lược của cách mạng Việt Nam là “làm tư sản dân quyền c.m và thổ địa c.m để đi tới xã hội cộng sản”[1]. Trong tiến trình lãnh đạo đấu tranh giành chính quyền (1930 - 1945), trải qua vô vàn khó khăn, thử thách, Đảng luôn kiên định với mục tiêu, lý tưởng đã chọn lựa. Khát vọng độc lập, tự do của toàn dân tộc được kiểm nghiệm, nuôi dưỡng bền bỉ được Đảng hội tụ, đan kết thành một khối thống nhất bằng uy tín và năng lực lãnh đạo của mình. Điều đó đã tạo nên nguồn sức mạnh vô địch để làm nên thắng lợi vĩ đại của dân tộc trong mùa Thu cách mạng 1945.
Cách mạng tháng Tám thể hiện sáng ngời tinh thần tự lực, tự cường, đem sức ta giải phóng cho ta của dân tộc Việt Nam. Trên con đường đi đến Tổng khởi nghĩa thắng lợi, Đảng luôn nhận thức rõ cách mạng là sự nghiệp của quần chúng nhân dân. Mặt trận Việt Minh ra đời được đặt trong phạm vi dân tộc Việt Nam đã đáp ứng đúng đòi hỏi của lịch sử và khát vọng của cả dân tộc và trở thành ngọn cờ hiệu triệu, cổ vũ phong trào yêu nước của nhân dân ta. Trong Cách mạng tháng Tám, từ đường lối đấu tranh cho đến lực lượng, từ nguồn lực khởi nghĩa cho đến chuẩn bị các điều kiện cách mạng đều xuất phát từ trí tuệ, sức mạnh nội sinh của dân tộc Việt Nam. Đó là kết tinh truyền thống đấu tranh kiên cường, bất khuất của một dân tộc có lịch sử hàng ngàn năm chống quân xâm lược, trong đóngót một trăm năm chống ách thống trị của chủ nghĩa thực dân. Và “Cách mạng tháng Tám là kết quả của mười lăm năm đấu tranh anh dũng của giai cấp công nhân và nhân dân Việt Nam dưới sự lãnh đạo của Đảng ta đứng đầu là Hồ Chủ tịch”[2].
Tinh thần chủ động, tích cực, khẩn trương chuẩn bị các điều kiện cần thiết để tiến tới Tổng khởi nghĩa là một trong những nhân tố then chốt làm nên thành công vang dội của Cách mạng tháng Tám. Trước đó, Đảng đã chủ động, tích cực chuẩn bị về mọi mặt để đón thời cơ tiến hành khởi nghĩa vũ trang giành chính quyền. Để có cách mạng thành công, Đảng đã sớm xây dựng lực lượng chính trị và lực lượng vũ trang rộng khắp, kết hợp hình thức đấu tranh chính trị với đấu tranh vũ trang trong các phong trào. Phong trào cách mạng ở thành thị và nông thôn được kết hợp chặt chẽ, trong đó dựa vào nông thôn để xây dựng căn cứ địa cách mạng, tiến hành khởi nghĩa từng phần ở nông thôn trước. Khi thời cơ tổng khởi nghĩa đến thì cả nông thôn lẫn thành thị cùng nổi dậy giành chính quyền. Trung ương Đảng luôn khẩn trương, chủ động giáo dục và chỉ đạo cụ thể cho toàn Đảng, toàn dân nhiệm vụ thiết thực chuẩn bị để tiến tới khởi nghĩa vũ trang. Tổng kết về Cách mạng tháng Tám, Nghị quyết Đại hội III của Đảng (9-1960) chỉ rõ: “Nếu Đảng ta trước đó không xây dựng lực lượng vũ trang và thành lập những khu căn cứ rộng lớn để làm chỗ dựa cho lực lượng chính trị và phong trào đấu tranh chính trị, và khi điều kiện đã chín muồi không mau lẹ phát động cuộc khởi nghĩa vũ trang thì cách mạng cũng không thể mau chóng giành được thắng lợi”[3].
Tinh thần nhanh nhạy, đón bắt thời cơ để giải phóng dân tộc là một nét nổi bậtcủa cuộc Cách mạng tháng Tám 1945. Khi cao trào chống Nhật, cứu nước đã lên đến đỉnh điểm, phát xít Nhật đã bại trận, chính quyền bù nhìn tay sai Nhật hoang mang, “Đảng cộng sản Đông-dương họp Hội nghị toàn quốc, quyết định tổng khởi nghĩa, thiết lập chế độ Việt-nam dân chủ cộng hòa”[4]. Chính sự nhạy bén trước chuyển biến của tình hình và tâm thế chủ động đón bắt thời cơ của Đảng là nhân tố cực kỳ quan trọng để tổng khởi nghĩa thành công, với thời gian ngắn và gánh chịu ít tổn thất, hy sinh. Thắng lợi đó đã tạo nên thế hợp pháp, chính nghĩa của Chính phủ lâm thời, đại diện cho một quốc gia độc lập, có chủ quyền thống nhất khi đón tiếp quân đồng minh. Thắng lợi vĩ đại đầu tiên của dân tộc Việt Nam trong thế kỷ XX đã cho thấy: “Cách mạng tháng Tám 1945 khẳng định xu thế phát triển và tạo nên sức bật mạnh mẽ của dân tộc Việt Nam theo con đường cách mạng do Chủ tịch Hồ Chí Minh, Đảng ta và nhân dân ta đã lựa chọn là xây dựng nước Việt Nam hòa bình, thống nhất, độc lập, dân chủ, giàu mạnh và hướng tới chủ nghĩa xã hội”[5].
Nguồn cảm hứng bất diệt cho thế hệ trẻ hôm nay
Trong lịch sử đất nước, “Cuộc Cách mạng tháng Tám là một việc trọng đại hơn hết của 80 năm chiến đấu giành tự do cho dân tộc Việt-nam, một trong những việc trọng đại của mấy ngàn năm lịch sử nước nhà”[6]. Để rồi 80 năm sau, đất nước Việt Nam lại đứng trước một thời khắc trọng đại nhưng với tâm thế và mục tiêu mới. Quyết tâm xây dựng đất nước giàu mạnh, thịnh vượng, bảo vệ vững chắc Tổ quốc Việt Nam xã hội chủ nghĩa trong kỷ nguyên vươn mình của dân tộc. Thế hệ trẻ Việt Nam hôm nay gánh trên vai sứ mệnh kế tục và phát triển sự nghiệp cách mạng mà bao lớp cha anh đã dày công vun đắp, xây dựng cho Tổ quốc. Trong bối cảnh đó, Cách mạng tháng Tám không chỉ là điểm tựa, là hành trang mà còn là tấm gương lịch sử soi chiếu con đường đi lên của dân tộc trong kỷ nguyên mới và là nguồn cảm hứng bất diệt để thế hệ trẻ hôm nay vững tin vào tương lai, vận mệnh đất nước, dưới sự lãnh đạo của Đảng.
Từ những ý nghĩa, giá trị lịch sử to lớn và nguồn cảm hứng bất diệt của Cách mạng tháng Tám, thế hệ trẻ hôm nay càng thêm tự hào về lịch sử dân tộc, về lịch sử đấu tranh kiên cường, bất khuất chan chứa khát vọng độc lập, tự do của đất nước Việt Nam anh hùng. Trước hết, việc thấm nhuần giá trị Cách mạng tháng Tám sẽ giúp thế hệ trẻ bồi đắp tinh thần yêu nước, niềm tự hào dân tộc, biết trân quý hòa bình và củng cố niềm tin vững chắc vào con đường cách mạng mà Đảng, Bác Hồ và nhân dân ta đã lựa chọn. Đây là điểm tựa để thế hệ trẻ Việt Nam hôm nay xây dựng lập trường tư tưởng kiên định, không dao động trước các luận điệu sai trái, xuyên tạc từ các thế lực thù địch phủ nhận thành quả đấu tranh bảo vệ Tổ quốc dưới sự lãnh đạo của Đảng.
Thủ tướng Phạm Văn Đồng đã từng viết: “Không ai quý trọng sự nghiệp cách mạng bằng người đã làm ra nó. Dân tộc ta trân trọng nâng niu, gìn giữ phát huy sự nghiệp Cách mạng Tháng Tám và quá trình cách mạng từ đó đến nay”[7]. Điều đó đã khẳng định sức sống bền lâu, giá trị trường tồn của Cách mạng tháng Tám đối với lịch sử dân tộc. Trong thắng lợi vĩ đại đó, lòng yêu nước, khát vọng giải phóng dân tộc, tinh thần tự lực, sẵn sàng hy sinh vì Tổ quốc là cảm hứng, động lực tinh thần vô giá cho thế hệ trẻ. Nó không chỉ giúp thế hệ trẻ có thêm niềm tin, động lực vượt qua những khó khăn, thử thách trong cuộc sống mà còn hình thành lý tưởng sống cao đẹp, khát vọng cống hiến cho Tổ quốc hôm nay. Đó là khát vọng cống hiến trí tuệ, sức lực, tài năng để xây dựng đất nước giàu mạnh, thịnh vượng; đồng thời biết bảo vệ những giá trị lịch sử tốt đẹp đã trở thành lẽ sống, niềm tin cho dân tộc Việt Nam.
Tinh thần chủ động, tích cực chuẩn bị các điều kiện cần thiết cho Tổng khởi nghĩa mà Cách mạng tháng Tám để lại là nguồn cảm hứng để thế hệ trẻ hôm nay tiếp tục phát huy. Trước yêu cầu, đòi hỏi mới ngày càng cao của cuộc sống, cũng như sự nghiệp xây dựng và bảo vệ đất nước, thế hệ trẻ luôn cần tinh thần chủ động, sáng tạo, linh hoạt trong tư duy lẫn hành động. Muốn đóng góp cho xã hội, cống hiến cho đất nước, thế hệ trẻ cần chủ động rèn luyện, trau dồi đạo đức, nâng cao bản lĩnh cách mạng; tích cực học tập, trang bị nền tảng kiến thức vững chắc, làm chủ những tri thức tiến bộ của nhân loại, đặc biệt là về khoa học công nghệ để phát triển bản thân cũng như hoàn thành tốt nhiệm vụ công tác. Đó là đòi hỏi bức bách cũng như yêu cầu đặt ra đối với thế hệ trẻ hôm nay để có thể cống hiến sức lực, trí tuệ, tài năng cho sự nghiệp xây dựng và bảo vệ Tổ quốc trong bối cảnh mới.
Trong một thế giới biến đổi nhanh chóng, phức tạp như hiện nay, thời cơ và thách thức luôn song hành đối với mỗi quốc gia cũng như mỗi cá nhân. Đặt trong bối cảnh đất nước bước vào kỷ nguyên mới, cần “tranh thủ tối đa thời cơ, thuận lợi, đẩy lùi nguy cơ, thách thức, đưa đất nước phát triển toàn diện, mạnh mẽ, bứt phá và cất cánh”[8]. Từ tinh thần nhạy bén, đón bắt thời cơ trong Cách mạng tháng Tám, thế hệ trẻ ngày nay cần bản lĩnh, chủ động, nhanh nhạy nắm bắt các xu thế vận động và phát triển của thế giới, đặc biệt là về khoa học công nghệ, chuyển đổi số, công nghệ chiến lược… để phục vụ nhiệm vụ xây dựng và phát triển đất nước. Phát huy thế mạnh tiên phong, sáng tạo của tuổi trẻ nhằm kiến tạo nên các nền tảng phát triển trên cơ sở tận dụng các thành tựu khoa học công nghệ của thế giới. Đây là điều kiện để đất nước, dân tộc vươn lên mạnh mẽ, phát triển vượt bậc, xác lập vị thế, tầm ảnh hưởng cao hơn trên trường quốc tế và thực hiện thành công những mục tiêu chiến lược trong kỷ nguyên mới.
Năm tháng trôi qua nhưng tinh thần Cách mạng tháng Tám bất diệt vẫn vẹn nguyên giá trị, tiếp tục soi sáng con đường đi lên của dân tộc Việt Nam. Lịch sử đất nước mãi khắc ghi thắng lợi vĩ đại đầu tiên của dân tộc trong thế kỷ XX như một bản hùng ca đầy tự hào, một bước ngoặt mở ra thời đại mới cho tương lai dân tộc. Đối với thế hệ trẻ hôm nay, việc học tập, thấu hiểu và vận dụng sáng tạo những giá trị tinh thần trường tồn của Cách mạng tháng Tám là rất cần thiết, góp phần khơi nguồn cảm hứng, củng cố niềm tin và phát huy tinh thần trách nhiệm nhằm xây dựng đất nước Việt Nam giàu mạnh, thịnh vượng, vững bước tiến lên chủ nghĩa xã hội như tâm nguyện của Chủ tịch Hồ Chí Minh kính yêu và ước vọng của toàn dân tộc.
Ban Biên tậpCổng TTĐT
(Thực hiện: ThS Lê Văn Thủ -
Trung tâm Nghiên cứu Hoàng Sa, Trường Sa)
[1] Đảng Cộng sản Việt Nam: Văn kiện Đảng Toàn tập, Nxb Chính trị quốc gia, Hà Nội, 2002, t.2, tr.2 (c.m: cách mạng).
[2] Ban Nghiên cứu Lịch sử Đảng trực thuộc Ban Chấp hành Trung ương Đảng Lao động Việt Nam: Cách mạng tháng Tám (1945), in lần thứ hai (có sửa chữa và bổ sung), Nxb Sự Thật, Hà Nội, 1971, tr.6.
[3] Đảng Cộng sản Việt Nam: Văn kiện Đảng toàn tập, Nxb Chính trị quốc gia, Hà Nội, 2002, t.21, tr.631.
[4] Trường Chinh: Cách mạng dân tộc dân chủ nhân dân Việt Nam, Tác phẩm chọn lọc, Tập I (In lần thứ hai), Nxb Sự Thật, Hà Nội, 1976, tr.349.
[5] Trịnh Nhu - Trần Trọng Thơ: Cách mạng tháng Tám 1945 - Thắng lợi vĩ đại đầu tiên của dân tộc Việt Nam trong thế kỷ XX, Nxb Tổng hợp thành phố Hồ Chí Minh, TP. Hồ Chí Minh, 2020, tr.4.
[6] Chặt xiềng (Những tài liệu lịch sử từ Chính biến tháng Ba đến Cách mạng tháng Tám 1945) (tựa của Ứng Hòe Nguyễn Văn Tố), in lần thứ tư, Nxb Sự Thật, Hà Nội, 1974, tr.7.
[7] Phạm Văn Đồng: Cách mạng tháng Tám và ý nghĩa lịch sử của nó đối với nước ta và trên thế giới, in trong sách: Cách mạng tháng Tám trong tiến trình lịch sử dân tộc, Nxb Chính trị quốc gia, Hà Nội, 2005, tr.26.
[8] Tô Lâm: Cơ sở định vị mục tiêu phát triển và định hướng chiến lược đưa đất nước bước vào kỷ nguyên mới, Báo Nhân Dân, số 25193, ngày 01-11-2024, tr.2.