THỰC HIỆN TỐT TỰ PHÊ BÌNH VÀ PHÊ BÌNH
CỦA ĐẢNG VIÊN HIỆN NAY THEO TINH THẦN ĐẠI HỘI XIII
CN. Nguyễn Thị Hồng Hạnh
Khoa Xây dựng Đảng - Học viện Chính trị Khu vực III
1. Quan niệm và nội dung và vai trò của tự phê bình và phê bình
Sinh thời, chủ tịchHồ Chí Minh đã giải thích về tự phê bình và phê bình. Người viết: “Tự phê bình là cá nhân (cơ quan hoặc đoàn thể) thật thà nhận khuyết điểm của mình để sửa chữa, để người khác giúp mình sửa chữa, mà cũng để người khác biết mà tránh những khuyết điểm mình đã phạm. Phê bình là thấy ai (cá nhân, cơ quan, đoàn thể) có khuyết điểm thì thành khẩn nói cho họ biết để họ sửa chữa, để họ tiến bộ”1. Từ tư tưởng Hồ Chí Minh về tự phê bình, phê bình và thực tiễn có thể thấy: tự phê bình và phê bình (TPB và PB)của đảng viên là hoạt động của đảng viên chủ động chỉ ra ưu điểm để phát huy và vạch rõ khuyết điểm để khắc phục, nhằm làm cho mỗi đảng viên giữ vững vai trò người chiến sĩ tiên phong, người lãnh đạo. Đối với đảng viên, cần tập trung TPB và PB trên các nội dung chủ yếu: tư tưởng chính trị và việc chấp hành đường lối, chủ trương của Đảng, chính sách, pháp luật của Nhà nước; việc thực hiện chức trách, nhiệm vụ được giao; rèn luyện phẩm chất đạo đức, lối sống, chống quan, liêu tham nhũng, tiêu cực; giữ gìn đoàn kết, thống nhất trong tập thể tổ chức đảng, giữa Đảng với nhân dân và thái độ phục vụ nhân dân; vận động gia đình gương mẫu chấp hành đường lối, chủ trưởng của Đảng, chính sách, pháp luật của Nhà nước, quy định của cơ quan, địa phương và đơn vị. Mục đích tự phê bình của đảng viên là để bản thân những đảng viên đó tự mình soi rọi mình, phát huy những ưu điểm, tự nghiêm khắc, thật thà nhận khuyết điểm của mình từ đó tìm giải pháp khắc phục; mục đích phê bình của đảng viên “cốt để giúp nhau sửa chữa, giúp nhau tiến bộ”2nhằm xây dựng, củng cố sự đoàn kết thống nhất trong Đảng, xây dựng tổ chức cơ sở đảng trong sạch vững mạnh, nâng cao đạo đức cách mạng, chống chủ nghĩa cá nhân, tăng cường đoàn kết, thống nhất từ trong nhận thức, lý tưởng đến hành động cách mạng cho đội ngũ đảng viên hiện nay. Mỗi đảng viện thực hiện nghiêm túc TPB và PB sẽ góp phần xây dựng tổ chức đảng trong sạch vững mạnh, giữ vững vai trò hạt nhân lãnh đạo chính trị.
2. Một số vấn đề về tự phê bình và phê bìnhc ủa đảng viên hiện nay
Suốt 46 năm qua, từ sau khi thống nhất hoàn toàn tới nay, Đảng ta đã trải qua 10 kỳ đại hội. Không nhiệm kỳ nào, văn kiện đại hội và các nghị quyết của Ban Chấp hành Trung ương các khóa không nhấn mạnh đến TPB và PB. Đáng chú ý nhất là Đại hội Đại IVđã “xác định tự phê bình và phê bình vừa là một quy luật, vừa là một phương pháp cơ bản để xây dựng Đảng, chỉnh đốn Đảng” và yêu cầu: “Phải làm cho vũ khí tự phê bình và phê bình, nhất là phê bình từ dưới lên, thật sự trở thành vũ khí sắc bén của toàn Đảng, làm cho tự phê bình và phê bình thật sự là một quy luật phát triển của Đảng”3. Sau những sai lầm, khuyết điểm trong lãnh đạo của những kỳ Đại hội IV và V, Đại hội VI của Đảng đã có những kết quả quan trọng ban đầu, như việc TPB và PB đã được nhiều cấp ủy, tổ chức đảng và đảng viên coi trọng, duy trì đều đặn, thực hiện nghiêm túc. Từ đó đến nay, Đảng tập trung đề ra những phương hướng, chủ trương đúng đắn đổi mới toàn diện đất nước. Trong nhiệm kỳ XI, XII, cấp ủy, tổ chức đảng đã nghiêm túc chỉ đạo, tổ chức thực hiện TPB và PBtheo Nghị quyết TW4 khóa XI, khóa XII. Bộ Chính trị, Ban Bí thư đã gương mẫu, nghiêm túc thực hiện kiểm điểm TPB và PB;đồng thời tập trung lãnh đạo, chỉ đạo tăng cường kiểm tra, chú trọng gợi ý kiểm tra, chú trọng gợi ý kiểm điểm đối với những tập thể, cá nhân có biểu hiện vi phạm4. Đây là một trong hai lần kết quả đạt được của thực hiện “tự phê bình và phê bình” được nhắc đến trong Văn kiện Đại hội XIII của Đảng. Thực hiện tự phê bình và phê bình đã trở thành một đợt sinh hoạt chính trị sâu rộng trong Đảng, mỗi đảng viên đều tự nhìn nhận, soi xét lại mình; thấy những ưu điểmđể tiếp tục phát huy, khuyết điểm cần phải sửa chữa để kịp thờiđề ra những kế hoạch khắc phục. Điều này đã từng bước đấu tranh ngăn chặn, đẩy lùi được một số biểu hiện tiêu cực, suy thoái củađảng viên; khắc phục được một số khuyết điểm trong công tác đảng viên và thực hiện hiệu quả các nguyên tắc tổ chức của Đảng, nhất là nguyên tắc tập trung dân chủ; nhiều vụ việc, vụ án tham nhũng nghiêm trọng, phức tạp đã được chỉ đạo tiến hành điều tra, truy tố, xét xử nghiêm minh theo quy định của pháp luật, được cán bộ, đảng viên và nhân dân đồng tình, đánh giá cao. Tiếp tục tiếp thu, phát triển những vấn đề của TPB và PB của Đảng qua các nhiệm kỳ Đại hội, Đại hội lần thứ XIII của Đảng nhấn mạnh những kết quả đạt được: “Các cấp ủy, tổ chức đảng đã dành thời gian thỏa đáng để kiểm điểm ở cấp mình, trực tiếp dự, chỉ đạo, gợi ý kiểm điểm đối với tập thể, cá nhân thuộc quyền quản lý, coi trọng theo dõi, đôn đốc, kiểm tra việc sửa chữa, khắc phục hạn chế, khuyết điểm sau tự phê bình và phê bình”5, làm rõ những ưu điểm, kết quả cũng như những hạn chế, yếu kém trong quá trình lãnh đạo của tổ chức đảng. Nhiều cán bộ, đảng viên nhất là cán bộ chủ chốt đã bám sát nhiệm vụ, chức trách được giao để thực hiện tự phê bình; có những cán bộ thẳng thắn nhận khuyết điểm về mình, không đổ lỗi cho hoàn cảnh, cho tập thể.
Thực tế thời gian qua cho thấy, việc tự phê bình và phê bình trong Đảng vẫn còn yếu6, tuy rằng, sau mỗi nhiệm kỳ, Đảng kiểm điểm, đánh giá việc TPB và PB và rút ra kinh nghiệm nhưng vẫn còn kém, nhấn mạnh cần phải đẩy mạnh hơn nữa, tiếp tục coi đó là giải pháp cơ bản để khắc phục sự yếu kém của đội ngũ cán bộ, đảng viên. Đặc biệt, trong toàn bộ văn kiện Đại hội XIII, công tác TPB và PB được chú trọng, đề cập và nhắc đến 11 lần. Cụ thể: trong Báo cáo của Ban Chấp hành Trung ương Đảng khóa XII về tổng kết công tác xây dựng Đảng và thi hành Điều lệ Đảng có 10 lần nhắc đến cụm từ “tự phê bình và phê bình” và 4/10 nội dung chủ yếu khi mỗi lần nhắc đến đó là sự yếu kém trong TPB và PB của cán bộ, đảng viên nói riêng, tổ chức đảng nói chung cụ thể: “Tự phê bình và phê bình ở không ít nơi còn hình thức; tình trạng nể nang, né tránh, ngại va chạm còn diễn ra ở nhiều nơi; một bộ phận cán bộ, đảng viên thiếu tự giác nhận khuyết điểm và trách nhiệm của mình đối với nhiệm vụ được giao”; “tính chiến đấu trong tự phê bình và phê bình còn yếu”; “Tự phê bình và phê bình ở nhiều nơi còn hình thức. Thực hiện trách nhiệm nêu gương, nhất là của người đứng đầu chưa tạo được sự lan tỏa sâu rộng”; “Nguyên tắc tự phê bình và phê bình thực hiện hiệu quả thấp, tình trạng nể nang, né tránh, ngại va chạm còn diễn ra ở nhiều nơi”; trong Báo cáo chính trị Ban Chấp hành Trung ương Đảng khóa XII tại Đại hội đại biểu toàn quốc lần thứ XIII của Đảng, có 01 lần nhắc đến cụm từ “tự phê bình và phê bình”, nội dung được nhắc đến vẫn là sự yếu kém trong tính chiến đấu của TPB và PB đó là: “tính chiến đấu trong tự phê bình và phê bình còn yếu”. Một bộ phận cán bộ, đảng viên xem nhẹ TPB và PB, chưa thực sự thực hiện một cách nghiêm túc, việc tiếp thu phê bình, góp ý của đồng chí, của tập thể với mình để chủ động có những biện pháp khắc phục, sửa chữa còn hình thức.Có những đảng viên biết rõ những việc làm của mình là vi phạm Điều lệ Đảng nhưng vẫn cố tình dùng mọi lý lẽ, lập luận để biện minh cho bản thân, gây cản trở lớn trong việc xem xét, kết luận. Bên cạnh đó, một số đảng viên trong TPB và PB không căn cứ vào tình hình thực tế, không nhằm thúc đẩy công việc, mà lại nhằm đả kích cá nhân; không nhằm nâng cao chất lượng chấp hành đường lối, chủ trương và các nghị quyết, cải tiến lãnh đạo, giữ gìn phẩm chất cách mạng của đảng viên, mà lại đi vào những vấn đề vụn vặt thuộc về sinh hoạt, khuyết điểm nhỏ, đơn giản, nhất thời; không tự giác tự phê bình những khuyết điểm, hạn chế, tồn tại lớn, nghiêm trọng, kéo dài hoặc còn đổ lỗi cho khách quan, cho người khác. Trong đấu tranh phê bình, một số đảng viên có biểu hiện “dĩ hòa vi quý”, phê bình với thiếu sót, khuyết điểm trong tu dưỡng, rèn luyện của đồng chí mình còn hình thức, chiếu lệ, chưa góp ý giúp đồng chí mình thấy được ưu điểm để phát huy, khuyết điểm và nguyên nhân, biện pháp để sửa chữa, khắc phục cho phù hợp. Do thực hiện không nghiêm túc TPB và PB mà không ít đảng viên thực chất bị yếu kém, bị sai phạm, có khuyết điểm, vi phạm vẫn được bỏ qua, không kịp thời chấn chỉnh và xử lý nghiêm minh mà ngược lại còn được khen thưởng.
Nguyên nhân của việc hạn chế về TPB và PB của đảng viên trong thời gian qua có nhiều, nhưng tựu chung lại do một số nguyên nhân chính:
Một là, không ít cán bộ, đảng viên nhận thức chưa đúng, chưa đầy đủ về vị trí, vai trò, mục đích, ý nghĩa, tác dụng của TPB và PB nên còn chưa nghiêm túc và tự giác chấp hành. Vì vậy, dẫn đến một số chi bộ bị mất vai trò lãnh đạo và sức chiến đấu, thậm chí là bị tê liệt.
Hai là, nhiều cán bộ, đảng viên tuy nhận thức được rõ vị trí, vai trò, mục đích, ý nghĩa, tác dụng của TPB và PB nhưng do tính chiến đấu còn kém, không có chính kiến, bản lĩnh.
Ba là, đảng viên có thiếu sót, khuyết điểm không tự giác TPB và PB, tìm mọi cách trốn tránh, bao che, giấu giếm khuyết điểm, đổ lỗi cho khách quan, thậm chí còn viện cớ là sợ mất thành tích.
Bốn là, cán bộ lãnh đạo chủ chốt thấy nhân viên của mình có khuyết điểm, vi phạm nhưng sợ mất thành tích của đơn vị, sợ bị mất phiếu khi bầu cử, đề bạt, bình bầu khi thi đua, khen thưởng, nên chỉ nhắc nhở qua loa, không xử lý nghiêm túc; hoặc đã cùng nhân viên của mình “nhúng chàm” trong những việc làm phi pháp nên bao che, giấu giếm cho nhau.
Năm là, đảng viên thấy thủ trưởng hoặc đồng chí mình có thiếu sót, khuyết điểm nhưng nhận thức không đúng, sợ bị trả thù, trù dập, ảnh hưởng đến quyền lợi chính trị của bản thân nên cũng không dám đấu tranh, phê bình cấp trên; hoặc cũng đã có khuyết điểm, vi phạm sợ nói ra sẽ bị “đập lại” nên đành “im lặng” để phòng thân, chủ động “dàn xếp” một cách ổn thỏa, tránh rắc rối cho mình.
Chủ tịch Hồ Chí Minh chỉ rõ: “Một Đảng mà giấu giếm khuyết điểm của mình là một Đảng hỏng. Một đảng có gan thừa nhận khuyết điểm của mình, vạch rõ những cái đó, vì đâu mà có khuyết điểm đó, xét rõ hoàn cảnh sinh ra khuyết điểm đó, rồi tìm kiếm mọi cách để sửa chữa khuyết điểm đó. Như thế mới là một Đảng tiến bộ, mạnh dạn, chắc chắn, chân chính”7. Cuộc đấu tranh giữa cái mới và cũ, tiến bộ và lạc hậu cũng tất yếu và thường xuyên xảy ra trong Đảng. TPB và PB của cán bộ, đảng viên là phương pháp căn bản để giải quyết được những mâu thuẫn đó, tạo nên sự nhất trí ngày càng cao trong Đảng như Nghị quyết Trung ương 4 khóa XII đã khẳng định “quá trình tự phê bình và phê bìnhđã góp phần đấu tranh với những suy nghĩ và hành vi sai trái nhằm cảnh tỉnh, cảnh báo, răn đe, từng bước ngăn chặn, đẩy lùi nạn tham nhũng, tiêu cực”.
3. Đề xuất một số giải pháp chủ yếu nhằm thực hiện tốt tự phê bình và phê bình của đảng viên hiện nay
Thứ nhất,nâng cao nhận thức cho các cấp uỷ nhất là người đứng đầu cần tăng cường tuyên truyền, phổ biến, giáo dục, nâng cao nhận thức cho cán bộ, đảng viênvềtự phê bình và phê bình
Bằng nhiều hình thức tuyên truyền, phổ biến, giáo dục cụ thể, thiết thực về TPB và PB giúp cho cán bộ, đảng viên có đủ năng lực và trình độ để nhận thức đúng bản chất của TPB và PB là quy luật phát triển của Đảng, của từng cán bộ, từng đảng viên. Thường xuyên tổ chức cho cán bộ, đảng viên nghiên cứu, quán triệt, vận dụng thực hiện sáng tạo tư tưởng Hồ Chí Minh về rèn luyện phẩm chất đạo đức cách mạng, dám nhìn thằng vào sự thật, bảo vệ cái đúng, đấu tranh với những sai trái trong hoạt động lãnh đạo của tập thể cấp ủy, tổ chức đảng và của đảng viên trong TPB và PB. Thấy rõ được mục đích, ý nghĩa, tác dụng của TPB và PB không phải là “bới lông tìm vết” mà là “trị bệnh cứu người”, giúp cho tổ chức đảng và đảng viên thấy rõ ưu điểm để phát huy, thiếu sót, khuyết điểm để uốn nắn, sửa chữa, khắc phục, nếu có vi phạm đến mức phải xử lý thì tự giác nhận khuyết điểm, vi phạm, tự nhận hình thức kỷ luật.
Thứ hai, cấp ủy chủ động gợi ý nội dung để đảng viên kiểm điểm, tự phê bình và phê bình, thực hiện nghiêm tự phê bình và phê bình từ trung ương đến cơ sở8
Từ trung ương đến từng chi bộ, đảng viên phải thực hiện nghiêm chỉnh TPB và PB, việc cấp ủy chủ động gợi ý nội dung để đảng viên kiểm điểmlà một phương pháp gợi mở cho đảng viên tự giác nhìn nhận khuyết điểm của mình, nhất là những đảng viên có biểu hiện suy thoái, “tự diễn biễn”, “tự chuyển hóa”.Làm tốt phương pháp này sẽ có tác dụng nhiều mặt đối với đảng viên, khắc phục tư tưởng làm lướt, qua loa, chiếu lệ, không thực chất. Phương pháp này giúp cho mỗi cá nhân cán bộ, đảng viên phải luôn nhìn lại bản thân mình một cách tự giác về ưu điểm, hạn chế để có sự điều chỉnh phù hợp nhằm nâng cao ý thức, trách nhiệm trước công việc. Để thực hiện phương pháp này có hiệu quả, trước hết cấp ủy cần hướng dẫn cụ thể về việc lấy ý kiến gợi ý và tiến hành gợi ý, tiến hành thảo luận trong cấp ủy để thống nhất và quyết định những vấn đề gợi ý kiểm điểm, TPB và PB, xem xét những gợi ý một cách khách quan, chuẩn xác những ý kiến khác nhau, bảo đảm thông tin gợi ý xác thực, đúng việc, đúng người, đúng hoàn cảnh. Ðồng thời, nhanh chóng phát hiện, ngăn chặn kịp thời việc gợi ý kiểm điểm, TPB và PB để thực hiện động cơ cá nhân, thiếu tinh thần xây dựng, gây ảnh hưởng xấu tới nội bộ Ðảng. Việc cấp ủy gợi ý kiểm điểm, TPB và PB, chỉ rõ hiện tượng, yếu kém và yêu cầu đảng viên phải làm rõ so với việc bảnthân đảng viên đó “tự nhận” khuyết điểm rõ ràng mang lại hiệu quả cao hơn. Đảng viên có biểu hiện suy thoái muốn né tránh khuyết điểm cũng khó, chưa nói đến việc không nhận khuyết điểm, kiểm điểm không đạt yêu cầu phảilàm cho đến khi đạt yêu cầu. Đó chính là tác dụng lớn của việc gợi ý nội dung để đảng viên kiểm điểm, TPB và PB. Mặt khác, phải luôn “coi trọng kiểm tra việc khắc phục hạn chế, khuyết điểm”9, đây cũng là một trong những giải pháp mà Đại hội Đảng XIII nhắc đến đối với thực hiện TPB và PB,bởi tự phê bình, tự kiểm điểm xong mà không khắc phục thì cũng như không có tự phê bình, kiểm điểm.
Thứ ba, xây dựng kế hoạch, nội dung, tổ chức triển khai tự phê bình và phê bình của đảng viên
Việc xây dựng kế hoạch, tổ chức triển khai tự phê bình và phê bình là một phương pháp mang lại sự đồng bộ, nhất quán về nội dung, hình thức cũng như phương pháp. Thông qua đó, đối với mỗi đảng viên, nội dung chủ yếu kiểm điểmphải cụ thể tập trung vào nhiệm vụ chính trị được giao, đólà:TPB và PBvề tư tưởng chính trị, đạo đức, lối sống; kiểm điểm về thực hiện chức trách, nhiệm vụ được giao; kiểm điểm về việc thực hiện quy định những điều đảng viênkhông được làm; đi sâu kiểm điểm cá nhân có suy thoái về tư tưởng chính trị, đạo đức, lối sống không? Nếu có thì ở mức độ nào? Nội dung suy thoái về tư tưởng chính trị là phai nhạt lí tưởng cách mạng, không kiên định con đường xã hội chủ nghĩa, mơ hồ, giao động, thiếu niềm tin, thiếu gương mẫu ở các đảng viên giữ chức vụ chủ chốt, sa sút trong ý chí chiến đấu, thấy đúng không bảo vệ, thấy sai không đấu tranh, phụ họa theo nhận thức sai trái, quan điểm lệch lạc, không còn ý thức hết lòng vì nước vì dân, không làm tròn bổn phận chức trách được giao, không thực hiện đúng nguyên tắc sinh hoạt đảng; giữ gìn đoàn kết, thống nhất trong Đảng, giữa đảng viên và nhân dân, thái độ phục vụ nhân dân; vận động gia đình gương mẫu chấp hành đường lối của Đảng, chính sách và pháp luật của Nhà nước, quy định của cơ quan, địa phương và đơn vị. Đảng ta yêu cầu: “Các tổ chức đảng từ trung ương đến cơ sở phải nghiêm chỉnh tự phê bình và phê bình, cấp trên phải tự phê bình trước cấp dưới và tổ chức tốt việc phê bình từ dưới lên. Tự phê bình và phê bình phải thành thật, thẳng thắn và nhằm mục đích hoàn thành nhiệm vụ, xây dựng tổ chức, giúp đỡ nhau tiến bộ. Đảng nghiêm cấm những hành động trấn áp phê bình, trù dập cá nhân và có thái độ nghiêm khắc đối với bất cứ cán bộ, đảng viên và tổ chức nào phạm các khuyết điểm ấy”. Cần khắc phục lối phê bình chụp mũ, quy kết tư tưởng một cách độc đoán, thái độ đấu tranh thô bạo, thiếu tình, thiếu lý, nhưng không vì thế mà đi đến xuề xòa, nể nang, không đấu tranh nội bộ một cách nghiêm túc, không phân tích sâu sắc tính chất và nguyên nhân sai lầm, khuyết điểm để có thể khắc phục một cách triệt để. Việc khéo léo kết hợp các phương pháp trong TPB và PB giúp đảng viên dễ dàng tiếp thu những khuyết điểm của mình, mặt khác, sử dụng không phù hợp, khéo léo thì hiệu quả thu được thấp, thậm chí còn gây nhiều tác hại sau này. Phải phê bình đúng lúc, đúng chỗ, có cách nói thích hợp để người bị phê bình dễ tiếp thu, sửa chữa.Làm sao phương pháp TPB và PB phải đảm bảo nguyên tắc, mềm dẻo và khéo léo về cách thức tiến hành, phải thể hiện rõ những tính chất cơ bản của TPB và PB mới có hiệu quả. Đối với TPB và PB, không nên dùng phương pháp hành chính mệnh lệnh mà phải dựa trên “tình đồng chí thương yêu lẫn nhau”. Khi phê bình người khác không được áp đặt, xoi mói, mang tính “bới lông, tìm vết”, “hạ bệ” lẫn nhau; phê bình việc chứ không phê bình người, tránh công kích cá nhân, trả thù.
Thứ tư, thực hiện nghiêm túc, hiệu quả tự phê bình và phê bình, đánh giá, xếp loại chất lượng tổ chức đảng, đảng viên hàng năm10
Đảng ta coi TPB và PBlà một nội dung quan trọng, một chế độ, một nguyên tắc trong sinh hoạt đảng. Một phương pháp, công cụ hữu hiệu, đắc lực để thực hiện tốt việc đánh giá, xếp loại cán bộ, đảng viên, đó chính là TPB và PB.Thông qua việc kiểm điểm TPB và PB, đánh giá xếp loại chất lượng tổ chức đảng, đảng viên hằng năm là dịp để các cấp ủy, tổ chức đảng, tập thể lãnh đạo từng cơ quan, đơn vị và cá nhân tự soi lại mình, từ đó phát huy ưu điểm, đề ra giải pháp khắc phục hạn chế để thực hiện tốt hơn nhiệm vụ chính trị của cơ quan, đơn vị và của mỗi đảng viên.Vì vậy, chấp hành nghiêm quy định về TPB và PBtrong đánh giá, xếp loại chất lượng tổ chức đảng, đảng viên hàng năm được xem là một yêu cầu bắt buộc trong việc thực hiện tốt TPB và PB, là kết quả của việc đánh giá chất lượng hoạt động lãnh đạo của cấp ủy đối với tổ chức đảng và đảng viên.Thực hiện đánh giá chất lượng phải liên tục, đa chiều, theo tiêu chí, bằng nhiệm vụ cụ thể hoặc có sự so sánh giữa các vị trí tương đương sau đó công khai kết quả. Thực hiện nghiêm túcTPB và PB, tổ chức đảng và đảng viên được rèn luyện tinh thần dân chủ, tính tự giác, ý thức trách nhiệm đối với bản thân và tổ chức đảng. Tự cá nhân đấu tranh chưa đủ mà cần có sự giúp đỡ nhắc nhở thường xuyên của tập thể, do đó chi bộ và tập thể đảng viên cũng cần quan tâm giúp đỡ và tạo điều kiện để đảng viên sửa chữa khuyết điểm, có kế hoạch tiến hành tự phê bình và phê bình thường xuyên, không phải chờ đến kỳ sinh hoạt cuối năm mới góp ý. Dân chủ trong sinh hoạt của cấp ủy, chi bộ càng được mở rộng, phát huy thì tính đảng trong TPB và PB càng được nâng cao, khối đoàn kết thống nhất trong Đảng, trong cấp ủy được củng cố và tăng cường.
Thứ năm, phát huy dân chủ trong sinh hoạt đảng gắn với kỷ luật, kỷ cương11, tự phê bình và phê bình
Trong Di chúc, Chủ tịch Hồ Chí Minh chỉ rõ trong Đảng cùng với việc thực hành dân chủ thì “tự phê bình và phê bình là cách tốt nhất” để củng cố và phát triển sự đoàn kết, thống nhất của Đảng. Người căn dặn: “Trong Đảng thực hành dân chủ rộng rãi, thường xuyên và nghiêm chỉnh tự phê bình và phê bình là cách tốt nhất để củng cố và phát triển sự đoàn kết và thống nhất của Đảng”12. Vì vậy, việc phát huy dân chủ trong sinh hoạt đảng gắn với kỷ luật, kỷ cương, TPB và PB là một giải pháp quan trọng trong giai đoạn hiện nay. Có thực hành dân chủ rộng rãi, thì TPB và PB mới trở thành nền nếp được thực hiện thường xuyên trong Đảng. TPB và PB là cuộc đấu tranh tư tưởng cam go, phức tạp giữa cái đúng, cái sai, giữa thiện và ác, nếu như không thực hiện dân chủ, thì cán bộ, đảng viên dù có ý kiến cũng không dám nói, muốn phê bình cũng sợ không dám phê bình, thấy sai sẽ xem như không thấy, cũng không dám lên tiếng mà phải xem TPB và PB xuất phát từ lợi ích của mỗi đảng viên. TPB và PB không làm giảm sút uy tín của cán bộ, đảng viên, mà thể hiện dũng khí của người đảng viên Đảng Cộng sản, vì vậy, mỗi đảng viên nghiêm túc thực hiện TPB và PB, không vì sĩ diện cá nhân, hay nịnh bợ cấp trên mà đưa ra những ý kiến phê bình qua loa, che giấu khuyết điểm hay nêu khuyết điểm nhưng thực chất là đề cao ưu điểm. TPB và PB phải gắn với kỷ luật, kỷ cương, phê bình đúng lúc, đúng nơi, đúng chỗ, không phê bình người khác một cách nặng nề, không nói xấu cán bộ, đảng viên trong tổ chức đảng,lựa chiều khi phê bình người khác, nhất là khi phê bình cán bộ chủ chốt, cán bộ cấp trên và tất cả những ý kiến phê bình phải tuân thủ những nội dung phê bình, không đem những chuyện cá nhân, riêng tư, vụn vặt không ảnh hưởng đến tổ chức để phê bình trước tổ chức mà phải làm sao để người bị phê bình thấy được khuyết điểm. Bác Hồ đã dạy cán bộ, đảng viên: “Thấy được khuyết điểm là một bước tiến bộ. Nhưng mới chỉ là bước đầu. Thấy rồi phải lo sửa. Đang sửa thì phải sửa cho hết. Đã sửa rồi thì phải giữ mình đừng để mắc phải nữa”. Cho nên, qua mỗi kỳ TPB và PBS, đảng viên hay là đảng viên giữ chức vụ lãnh đạo phải kịp thời rút kinh nghiệm để có biện pháp cụ thể phát huy ưu điểm, sửa chữa khuyết điểm, trường hợp đảng viên vi phạm đến mức phải kỷ luật thì không khoan nhượng, chậm trễ, thực hiện xử lý kỷ luật theo quy định mà Đảng đã đề ra. Tính chủ động trong việc thực hiện TPB và PB không tự nhiên mà có, nó đòi hỏi năng lực, trình độ và cả bản lĩnh chính trị vững vàng không ngừng học tập, tu dưỡng, dám nghĩ, dám làm, dám chịu trách nhiệmcủa mỗi đảng viên tự rèn giũa mà nên.
1. Hồ Chí Minh:Toàn tập, t. 8, Nxb CTQG - ST, H, 2002, tr.222.
2.Sđd, t. 5, 2011, tr.272.
3. Đảng Cộng sản Việt Nam: Báo cáo tổng kết công tác xây dựng Đảng và sửa đổi Điều lệ Đảng (tại Đại hội lần thứ IV), Nxb Sự Thật, H, 1977, tr. 97.
4. Đảng Cộng sản Việt Nam:Văn kiện Đại hội đại biểu toàn quốc lần thứ XIII, t. 2, Nxb CTQG - ST, H, 2021, tr.175.
5. Sđd, tr.175-176.
6. Đảng Cộng sản Việt Nam:Văn kiện Đại hội đại biểu toàn quốc lần thứ XI, t. 2, Nxb CTQG - ST, H, 2011, tr.174.
7. Hồ Chí Minh: Toàn tập, t. 15, Nxb CTQG - ST, H,2011, tr. 301.
8. Đảng Cộng sản Việt Nam:Văn kiện Đại hội đại biểu toàn quốc lần thứ XIII, t. 2, Nxb CTQG - ST, H, 2021, tr.236.
9. Sđd, tr.236-237.
10. Sđd,tr.241.
11. Sđd, tr.349.
12. Hồ Chí Minh: Toàn tập, t. 15, Nxb CTQG - ST, H,2011, tr.611.
(Nguồn: Tạp chí Sinh hoạt lý luận số 7 (180), 2021)